نمای ساختمان

شاسی‌کشی نمای ساختمان

• برای مهار سنگ در سطح قائم، لازم است تدابیری در نظر گرفته شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها شاسی‌کشی نمای ساختمان است. این اقدام به‌ویژه در نماهای سنگی و پرجزئیات از اهمیت بالایی برخوردار است.
• شاسی‌کشی باید به سازه اصلی متصل شود. به همین منظور، در زمان بتن‌ریزی سقف و تیرها، باید پلیت‌هایی مخصوص نما نصب شوند تا در مراحل بعد، امکان اجرای شاسی‌کشی فراهم شود.
• در صورتی که نمای ساختمان سبک باشد، فاصله پلیت‌ها حدود ۱.۵ متر در نظر گرفته می‌شود. اما اگر نما سنگین باشد، این فاصله به ۱ متر کاهش می‌یابد تا توان تحمل بار افزایش یابد و ساختار شاسی از استحکام کافی برخوردار باشد.
• در برخی موارد، پلیت‌ها به وسیله رول‌بولت به تیرها و ستون‌ها متصل می‌شوند. سپس، شاسی‌های فلزی به این پلیت‌ها جوش داده شده و به‌عنوان تکیه‌گاه‌هایی برای نصب سنگ عمل می‌کنند. پیشنهاد می‌شود برای هر پلیت از دو عدد رول‌بولت استفاده شود تا اتصال مطمئنی برقرار گردد.
• برای اجرای شاسی، استفاده از میلگردهای A1 یا A2 به دلیل جوش‌پذیری مناسب توصیه می‌شود. قطر مناسب این میلگردها معمولاً ۱۰ یا ۱۲ میلی‌متر است.
• در بخش‌هایی از نمای ساختمان که دیوارها از بلوک سیمانی یا سفالی ساخته شده‌اند، به‌دلیل وجود خلل و فرج کافی میان سنگ و ملات، معمولاً نیاز زیادی به اجرای رابیتس‌کاری وجود ندارد.

اسکوپ سنگ در نمای ساختمان

برای جلوگیری از جدا شدن یا شل شدن سنگ‌ها در نما، بهترین روش استفاده از اسکوپ است. زمانی‌ که سنگ قرار است به شاسی متصل شود، باید به درستی اسکوپ شود. به‌طور کلی، دو نوع اسکوپ برای نمای ساختمان وجود دارد: اسکوپ سیمی و اسکوپ پروانه‌ای (یا قورباغه‌ای). در ادامه به معرفی و بررسی هر دو روش می‌پردازیم:

۱. اسکوپ پروانه‌ای

در این روش، ابتدا با استفاده از فرز، چاکی در پشت سنگ ایجاد می‌شود و سپس قطعه فلزی مخصوص (پروانه‌ای) به داخل چاک کوبیده می‌شود. این نوع اسکوپ برای سنگ‌های تراورتن بسیار مناسب است. گرچه سنگ گرانیت به دلیل فشردگی بالا، ملات را کمتر جذب می‌کند، اما اسکوپ‌کاری آن به‌خوبی قابل اجراست. هرچقدر فاصله بین اسکوپ‌ها کمتر باشد، درگیری و اتصال سنگ با ملات بیشتر و مطمئن‌تر خواهد بود.

۲. اسکوپ سیمی

در این روش، در دو طرف سنگ شیارهایی ایجاد می‌شود. سپس سیم مفتول از بین این شیارها به‌صورت ضربدری عبور داده شده و گره زده می‌شود. هنگام نصب، سیم درون ملات قرار گرفته و باعث درگیری بیشتر سنگ با سطح پشت می‌شود. قطر مناسب سیم مفتول در این روش بین ۱.۵ تا ۲ میلی‌متر است. اگر از سیم نازک‌تر استفاده شود، باید به صورت چندلایه انجام گیرد. برای سنگ‌هایی با طول زیاد، نباید سیم اسکوپ به‌صورت یکپارچه در کل طول اجرا شود، بلکه بهتر است در چند نقطه مجزا اسکوپ‌کاری انجام شود تا از احتمال جدا شدن سنگ از قسمت‌های میانی جلوگیری شود.

نکته: در اجرای بخش‌های ابزارخورده یا دارای جزئیات مانند سرستون‌ها، نبشی‌های پیش‌آمده و سایر تزئینات در نمای ساختمان، استفاده از اسکوپ به‌مراتب ضروری‌تر و حساس‌تر خواهد بود.

تراز کردن و قپون در نما

در زمان دیوارچینی و قبل از اجرای نهایی گچ‌وخاک یا سفیدکاری، عملیات کروم‌بندی انجام می‌شود تا تمام سطوح در یک تراز دقیق قرار گیرند. برای تراز کردن سطوح عمودی در نمای ساختمان، از ابزارهایی مانند سیم، آجر و بطری آب (به‌عنوان وزنه) استفاده می‌شود.

از بالاترین نقطه (مانند بام) تا پایین‌ترین قسمت نما، سیم رابیتس کشیده می‌شود و با قرار دادن یک آجر در بالا و رها کردن بطری آب در پایین، انحرافات کنترل می‌گردد. هرچه ریزه‌کاری و جزئیات در نما بیشتر باشد، به همان نسبت تعداد قپون‌ها نیز افزایش می‌یابد تا دقت اجرا تضمین شود.

روش‌های اجرای سنگ در نمای ساختمان

برای نصب سنگ در نما، به‌طور کلی دو روش اصلی وجود دارد: روش تر و روش خشک. در روش تر، از ملات ماسه سیمان (دوغاب) یا چسب‌های مخصوص استفاده می‌شود، در حالی که روش خشک مبتنی بر اتصالات مکانیکی و یراق‌آلات است.

نصب سنگ با استفاده از ملات (روش تر)

در این روش که متداول‌ترین شیوه اجرای سنگ در نمای ساختمان محسوب می‌شود، سنگ‌ها با استفاده از دوغاب ماسه و سیمان به سطح زیرکار چسبانده می‌شوند. لازم است ضخامت ملات پشت سنگ بیش از ۵ سانتی‌متر نباشد، زیرا حجم زیاد ملات می‌تواند موجب کاهش استحکام اتصال و در نهایت افزایش احتمال سقوط سنگ شود.

پیش از نصب، باید پشت سنگ از هرگونه خاک ناشی از برش‌کاری پاک شود تا چسبندگی بهتری میان سنگ و ملات برقرار گردد. با این‌ حال، ملات ماسه سیمان به‌تنهایی در طول زمان مقاومت کافی نخواهد داشت و احتمال جدا شدن سنگ از نما وجود دارد.

برای افزایش ایمنی و استحکام، استفاده از اسکوپ سنگ به‌شدت توصیه می‌شود. گرچه روش چسبی سرعت اجرای بالاتری دارد، اما هزینه بالا و مصرف زیاد چسب در مقیاس وسیع، استفاده از این روش را به‌صرفه نمی‌کند. از این رو، بسیاری از پیمانکاران همچنان به روش سنتی ملات ترجیح می‌دهند.

نصب سنگ به روش خشک

در این روش، سنگ بدون استفاده از ملات، چسب یا دوغاب نصب می‌شود. اتصال سنگ‌ها به وسیله یراق‌آلات و اتصالات فلزی مخصوص انجام می‌گیرد که این شیوه را به گزینه‌ای ایمن و بادوام تبدیل می‌کند.

اجرای روش خشک معمولاً سرعت بیشتری دارد و به‌دلیل نبود ملات، فرآیند نصب تمیزتر و کنترل‌شده‌تری خواهد بود. همچنین، این روش به دلیل کاهش بار مرده ساختمان، برای پروژه‌هایی با ارتفاع بالا بسیار مناسب است. از این رو، در نمای ساختمان‌های مرتفع معمولاً روش خشک ترجیح داده می‌شود تا هم ایمنی سازه افزایش یابد و هم عملکرد لرزه‌ای بهتری حاصل شود.

با وجود مزایای قابل‌توجه این روش، برخی پیمانکاران به‌دلیل هزینه اولیه بالاتر، تمایلی به اجرای آن ندارند. با این حال، کاهش چشمگیر میزان پرتی مصالح، خود عامل مهمی در صرفه‌جویی هزینه‌های نهایی در اجرای نمای ساختمان خواهد بود.

روش خشک معمولاً در دو نوع اصلی اجرا می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها پرداخته خواهد شد.